فصل برداشت پسته به پایان رسیده و حالا تجار و صادرکنندگان، محموله‌های صادراتی خود را برای عرضه در بازارهای جهانی آماده می‌کنند و در حال انعقاد قراردادهای تجاری هستند.
هرچند رقابت منفی برخی صادرکنندگان سبب شده تا قیمت پسته، پایین‌تر از نرخ واقعی در بعضی کشورهای هدف عرضه شود اما آن‌چه موجب نگرانی تولیدکنندگان و برخی کارشناسان کشاورزی شده، ضربه‌ای است که از صادرات پسته نامرغوب به بازار صدساله‌ی پسته ایران وارد می‌شود. دبیر خانه کشاورز استان کرمان می‌گوید این رقابت منفی سبب صادرات پسته بی‌کیفیت می‌شود و در درازمدت بازار پسته ایران در دنیا دچار خسارت جبران‌ناپذیری خواهد شد. او همچنین خواستار شفاف‌سازی قیمت صادرات پسته شد و گفت که کشاورزان خواستار این هستند که قیمت جهانی فروش پسته و قراردادهای صادراتی برای آن‌ها شفاف باشد و قیمت خرید پسته از کشاورز نیز به دلار تعیین شود.
مهدی سیف‌الدینی در گفت‌وگو با خبرنگار «فردای کرمان» با اشاره به قیمت پسته و مشکل کشاورزان درخصوص نرخ این محصول صادراتی، بیان کرد: «سال‌ها شرکت تعاونی پسته رفسنجان تعیینکنندهی قیمت پسته در دنیا بود اما در سال‌های اخیر به دلیل غیرفعال شدن این شرکت از یک‌سو و افزایش میزان تولید پسته در آمریکا از سوی دیگر، آمریکا به‌نوعی بازارهای بیشتری را کسب کرد و نرخ‌گذاری شرکت پارامونت آمریکا تعیینکنندهی قیمت پسته شد و بر همین اساس، پسته ایران حدود یک تا نیم دلار زیر قیمتی که از سوی این شرکت اعلام می‌شد به فروش می‌رفت».
وی ادامه داد: «طی چند سال اخیر به دلیل تحریم‌ها و مشکلات ارزی که صادرکنندگان با آن مواجه بودند، سبب شد بسیاری از تجار بزرگ از بازار صادرات پسته عقب‌نشینی کنند و این ریسک را نپذیرند که ارز حاصل از صادرات پسته را با مشکلاتی مانند سامانه ثنا و نیما و طی کردن بروکراسی‌های اداری از بانک مرکزی دریافت کنند».
دبیر خانه کشاورز استان کرمان یادآور شد: «قیمت دلار نیمایی پیش از این بسیار پایین بود و در نتیجه تعداد زیادی از تجار تمایلی به صادرات نداشتند که البته اخیرا در جلسه‌ی اقتصادی دولت و مجلس قیمت آن افزایش یافته و اختلاف قیمت ارز نیمایی با دلار بازار آزاد کمتر شده است».
وی افزود: «به دلیل شیوع کرونا و بازار بد خرید و فروش پسته در دنیا، امسال تجار ایرانی موفق شدند پسته فندقی را در بازار کشورهای شرق آسیا با قیمت پنج‌ونیم تا شش دلار به فروش برسانند».
عدۀ معدودی از صادرکنندگان به‌دنبال رقابت منفی هستند
سیف‌الدینی توضیح داد: «مشکل اصلی تولیدکنندگان در حال حاضر این است که از قیمت واقعی فروش صادرکنندگان اطلاع نداریم».
وی اظهار کرد: «ابتدای فصل برداشت با فروش پسته فندقی در بازارهای آسیایی به قیمت پنج‌ونیم دلار، پسته صادراتی در داخل بین 140 تا 150 هزار تومان از کشاورز خریداری می‌شد، کشاورز هم که به دلیل هزینه‌های سرسام‌آور تولید، بدهکار است ناچار پسته بیشتری وارد بازار می‌کند و این مساله سبب می‌شود تعادل بازار به هم بخورد و قیمت کاهش پیدا کند».
دبیر خانه کشاورز استان کرمان با بیان این‌که عده‌ی معدودی از صادرکنندگان به دنبال رقابت منفی در بازار هستند، گفت: «این افراد معمولا قراردادهای تجاری خود را زیر قیمت صادرکنندگان دیگر منعقد می‌کنند و این باعث می‌شود قیمت پسته ایران در دنیا کاهش پیدا کند و در نتیجه قیمت خرید از کشاورز نیز پایین‌تر اعلام می‌شود و تولیدکنندگان متضرر می‌شوند».
وی افزود: «صادرکننده‌ای که پسته را به قیمت پایین‌تری در کشورهای هدف به فروش می‌رساند ضرر نمی‌کند زیرا پسته درجه دو و سه را صادر می‌کند».
سیف‌الدینی با بیان این‌که صادرات پسته درجه دو و سه به ضرر کشاورز و تولیدکننده است، توضیح داد: «اضافه کردن پسته‌های نامرغوب به محموله‌ی صادراتی، سبب کاهش قیمت پسته می‌شود اما این کار در درازمدت بازار پسته ایران را تخریب می‌کند زیرا مصرف‌کننده‌ای که در کشور چین یا هند از این محصول استفاده می‌کند گمان می‌کند کیفیت پسته ایران، پایین است».
وی خاطرنشان کرد: «این کار سبب می‌شود بازارهای جهانی را از دست بدهیم و این ضربه‌ی بزرگی به صنعت پسته وارد می‌کند».
دبیر خانه کشاورز استان کرمان ادامه داد: «البته صادرکنندگانی هم داریم که حتی پسته‌های خوبی که از کشاورز خریداری می‌کنند را مجددا برای صادرات تمیز و آماده می‌کنند».
خواهان شفافیت قیمت جهانی فروش پسته هستیم
وی با بیان این‌که کشاورزان خواستار این هستند که قیمت جهانی فروش پسته و قراردادهای صادراتی برای آن‌ها شفاف باشد، یادآور شد: «در همین رابطه جلسه‌ای با مهندس طبیب‌زاده رئیس اتاق بازرگانی کرمان داشتیم و از اتاق خواستیم در راستای حمایت از تولیدکنندگان و صادرکنندگان خبره، از رقابت منفی جلوگیری کند».
سیف‌الدینی با بیان این‌که تعیینکنندهی قیمت پسته در بازار داخلی سیستم عرضه و تقاضا است، اظهار کرد: «قرار شد خانه کشاورز از یک سو با ارائه‌ی اطلاعات لازم به کشاورزان و از سوی دیگر همکاری با اتاق بازرگانی، عرضه‌ی کالا را در پیک مصرف کنترل کند تا با تغییر روند بازار، قیمت کاهش پیدا نکند و کشاورز متضرر نشود».
دبیر خانه کشاورز استان کرمان ادامه داد: «اتاق بازرگانی هم قرار شد نشستی با صادرکنندگان بنام داشته باشد و با حمایت از آن‌ها و جلوگیری از ایجاد رقابت‌های منفی که تعادل بازار را به هم می‌زند و همچنین ممانعت از عرضه‌ی محصول بی‌کیفیت که به بازار صادرات پسته ضربه وارد می‌کند با خانه کشاورز همکاری داشته باشد».
وی یادآور شد: «کشاورزان همچنین خواستار این هستند که قیمت خرید پسته از کشاورز به دلار تعیین شود، به‌عنوان مثال اگر قیمت پسته شش دلار است و نرخ دلار در کشور 28 هزار تومان است، پسته باید از کشاورز با احتساب هزینه‌های حمل و مالیات، 160 هزار تومان خریداری شود».
سیف‌الدینی با اشاره به تفاوت قیمت پسته ایران و پسته آمریکا در بازارهای جهانی، گفت: «یکی از دلایل این اختلاف قیمت، تحریم‌ها و مشکلات بازگشت ارز به کشور است و مجبور هستیم قیمت را کاهش دهیم».
وی ادامه داد: «عدم ثبات ارزی در کشور نیز سبب شده تا صادرکنندگان پسته را با قیمت پایین از کشاورزان خریداری کنند تا در صورت تغییر نرخ ارز و کاهش قیمت دلار متضرر نشوند».
دبیر خانه کشاورز استان کرمان یادآور شد: «زمانی که قیمت دلار مقداری کاهش پیدا می‌کند تمام خریداران، تجار و صادرکنندگان از خرید پسته امتناع می‌کنند و این سبب می‌شود به کشاورز استرس وارد شود و در نتیجه به دلیل نگرانی از عدم فروش محصول، پسته را در این زمان بیشتر وارد بازار می‌کند و در این مواقع بازار به دست دلالان خرده‌پا و تجار افغانستانی می‌افتد که نقدینگی دارند و پسته را با قیمت پایین‌تری خریداری می‌کنند و زمانی که بازار ثبات گرفت آن را به صادرکنندگان می‌فروشند».
وی با بیان این‌که کشاورزان خواستار همراهی و همکاری تجار و صادرکنندگان بنام استان هستند، گفت: «پیشرفت صنعت پسته به دلیل حضور صادرکنندگانی است که طی سال‌های گذشته توانستند با وجود مشکلات، پسته را صادر کنند و این محصول را به یک برند در دنیا تبدیل کنند».
سیف‌الدینی خاطرنشان کرد: «اتاق بازرگانی باید یک هماهنگی ایجاد کند و با نظارت بر پسته صادراتی اجازه ندهد عده‌ای بازار پسته ایران را تخریب کنند و قیمت فروش جهانی پسته را نیز به کشاورزان اعلام کند».