فردای کرمان – پروین میرزاحسینی: صادرات پسته به عنوان یک محصول استراتژیک، همواره از اهمیت بالایی برخوردار بوده و صادرکنندگان و تجار طی این سال‌ها با وجود رقابت سخت در بازار، موفق شدند حتی با تغییر بازارهای جهانی ایران، روند صادرات را حفظ کنند.
این روند هرچند در سال‌های اخیر با موانعی مانند تحریم‌ها، شرایط تعهدات ارزی صادرکنندگان، برون‌سپاری ارزی و … همراه بود اما همچنان ادامه داشت و متوقف نشد. شرایط خاص کرونایی و تاثیر آن بر صادرات اما این روزها بازار پسته را بیش از هر زمان دیگری تحت تاثیر قرار داده و این مسئله تولیدکنندگان و کشاورزان را با مشکلات جدی مواجه ساخته است. توقف صادرات سبب شده تا محصول سال گذشته در انبارها بماند و محصول امسال نیز طی چند ماه آینده برداشت و به بازار عرضه می‌شود. قیمت پسته به شدت کاهش پیدا کرده و افزایش هزینه‌های تولید، ادامه‌ی این کار را برای کشاورزان مشکل کرده است.
مهدی سیفالدینی، دبیر خانه کشاورز استان کرمان در گفت‌وگو با خبرنگار فردای کرمان با اشاره به وضعیت تولید پسته در کشور، گفت: «سال ۹۷ به دلیل سرمازدگی میزان پسته تولیدی در کشور بسیار پایین بود و حدود ۵۰ هزار تن محصول داشتیم اما سال ۹۸ پسته خوبی تولید شد».
وی ادامه داد: «انجمن پسته پیش‌بینی کرده بود ۲۲۰ هزار تن پسته تولید می‌شود اما بررسی ما پس از پایان فصل برداشت نشان داد ۱۰ درصد از محصول پوک بوده و یا دچار سرمازدگی شده بود که در سطح کشور حدود ۲۰۰ هزار تن پسته برداشت شد و از این میزان حدود ۱۰۰ هزار تن محصول متعلق به استان کرمان بود».
دبیر خانه کشاورز استان کرمان با اشاره به روند صادرات پسته، توضیح داد: «در سال‌های گذشته صادرکنندگان زیادی در استان و کشور کار صادرات پسته را انجام می‌دادند و پسته ایران به بسیاری از کشورها ازجمله اروپا صادر می‌شد اما در سال‌های اخیر پسته ایران بیشتر به چین، روسیه، هند و کشورهای آسیای شرقی صادر می‌شد».
وی چین را بزرگ‌ترین بازار صادراتی پسته ایران دانست و افزود: «عمده‌ی پسته ایران به چین صادر می‌شد و این کشور بزرگ و پُر جمعیت یکی از بازارهای اصلی پسته ایران بود و تنها رقیب ما در بازار پسته چین، آمریکا بود که زمان قیمت‌گذاری، قیمت‌ها را طوری تعیین می‌کرد که بتواند بازار را در دست بگیرد».
سیفالدینی خاطرنشان کرد: «هرچند پسته آمریکا از نظر طعم و مزه مانند پسته ایران نیست اما از نظر اندازه، سایز، بسته‌بندی و مسائل بهداشتی بهتر از پسته ایران است، در نتیجه پس از تعیین قیمت توسط شرکت‌های آمریکایی، صادرکنندگان ایرانی کمی پایین‌تر از آن قیمت، پسته را به فروش می‌رساندند».
وی ادامه داد: «در سال‌های ۹۶ و ۹۷، کمیسیون اقتصادی مجلس و چندین نفر از اقتصاددانان کشور به دلیل این‌که پسته یکی از بزرگ‌ترین کالاهای تجاری کشور محسوب می‌شود این مساله را پیگیری کردند که پسته را وارد بورس کنند و پسته از طریق بورس عرضه شود که سال ۹۷ بورس راه‌اندازی شد و سال ۹۸ تبلیغات وسیع‌تری صورت گرفت».
دبیر خانه کشاورز استان کرمان گفت: «به دلیل این‌که تعداد زیادی از صادرکنندگان خرید را به‌صورت مستقیم از کشاورز و یا واسطه‌ها انجام می‌دادند، بورس باعث شد صادرکنندگان کمی در خرید از کشاورزان و یا واسطه‌ها عقب‌نشینی کنند».
وی با اشاره به پیگیری راه‌اندازی بورس از سوی دکتر پورابراهیمی، نماینده مردم کرمان و راور در مجلس، بیان کرد: «تفکر ایشان این بود که با راه‌اندازی بورس جلوی نوسانات قیمت گرفته می‌شود و بورس به عنوان یک معیار عمل می‌کند و صادرکنندگان نیز می‌توانند پسته مورد نیاز خود را از بورس خریداری کنند».
سیفالدینی افزود: «من در صحبتی که با آقای دکتر پورابراهیمی داشتم عرض کردم که بورس یک خرید و فروش مجازی است که هنوز در کشور جا نیفتاده و کارگزاران بورس در شهرستان‌ها پایگاهی ندارند و نمی‌توانند خرید و فروش کنند، از ایشان خواستم از صادرکنندگان سنتی نیز حمایت کنند تا از بازار دور نشوند، اما ایشان گفتند صادرکنندگان هم می‌توانند از بورس خرید کنند و به این شکل هم بورس رونق می‌یابد و هم ثبات قیمت رخ می‌دهد».
وی ادامه داد: «آقای دکتر پورابراهیمی دلایل زیادی درباره‌ی مزایای بورس مطرح کردند اما من به عنوان کشاورز سنتی این دلایل را کافی ندانستم، اگرچه با اصل بورس موافقم و ایشان تلاش زیادی کردند اما باید برای استفاده از آن فرهنگ‌سازی شود تا در سال‌های آینده جوابگوی تولید و تجارت پسته باشد».
دبیر خانه کشاورز استان کرمان اظهار کرد: «به دلیل تبلیغاتی که از بورس شد کشاورزان در ابتدای فصل برداشت، از عرضه‌ی پسته به تجار و صادرکنندگان خودداری کردند و با خساست پسته را وارد بازار کردند و میزان کمی از پسته را به تجار فروختند زیرا احتمال می‌دادند پسته گران می‌شود».
وی افزود: «معمولا در بهمن‌ماه و اسفندماه، پسته افزایش قیمت داشت اما امسال به چند دلیل این اتفاق رخ نداد، از یک سو بورس نتوانست قیمت رو به افزایشی داشته باشد و از سوی دیگر به دلیل شیوع کرونا، بازارها عقب‌نشینی کردند».
سیفالدینی گفت: «من در صحبت‌هایی که با چند فرد مطلع انجام دادم متوجه شدم در صورت شرایط ایده‌آل بورس در کشور، تنها ۱۰ تا ۲۰ درصد پسته از این طریق به فروش می‌رسد».
وی خاطرنشان کرد: «کشاورزان هنوز از چگونگی کاهش و افزایش قیمت پسته در بورس اطلاعی ندارند که باید در این زمینه اطلاع‌رسانی و شفاف‌سازی بیشتری انجام شود».
دبیر خانه کشاورز استان کرمان توضیح داد: «در سال گذشته حدود ۶۰ هزار تن پسته تا اسفندماه از گمرکات کشور خارج شده، یعنی حدود سه‌چهارم پسته تولیدی سال گذشته هنوز در انبار کشاورزان، خریداران و تجار دپو شده است».
وی با اشاره به شیوع کرونا، بیان کرد: «کرونا هم مزید بر علت شد و کشورها به دلیل مشکلات اقتصادی خریدشان کمتر شد و قیمت پسته از کیلویی ۹۸ هزار تومان در ابتدای فصل برداشت که می‌بایست با توجه به افزایش قیمت دلار، حدود ۱۰ درصد در ماه‌های پایانی سال افزایش داشته باشد به دلیل شیوع کرونا و توقف صادرات، ۱۰ درصد ارزان‌تر شد و تجار و صادرکنندگان حاضر به خرید پسته نیستند».
سیفالدینی با بیان این‌که کمیسیون اقتصادی مجلس، اتاق بازرگانی و مسئولین باید راه چاره‌ای بیندیشند، گفت: «یک مشکل دیگر که برای صادرکنندگان پیش آورده بودند و باعث شده بود تعدادی از صادرکنندگان از این بازار کناره‌گیری کنند، نحوه‌ی بازگشت ارز حاصل از صادرات به کشور بود. این مسئله مشکلاتی را برای صادرکنندگان در رابطه با تعهدات ارزی و پیمان‌سپاری‌ها ایجاد کرد و در نتیجه صادرکنندگان حاضر نشدند ریسک کنند و سرمایه‌ی خود را برای صادرات پسته به خطر بیندازند و بسیاری از آن‌ها به دلیل این مشکلات اصلا وارد بازار نشدند».
وی افزود: «با وجود همه‌ی این مشکلات باز هم تعداد معدودی از صادرکنندگان فعال بودند و مقداری پسته صادر می‌شد اما با شیوع کرونا همین میزان هم متوقف شد».
دبیر خانه کشاورز استان کرمان اظهار کرد: «هزینه‌ی تولید هر کیلو پسته ۷۰ تا ۸۰ هزار تومان است. اگر کشاورز با این قیمت محصول خود را بفروشد هیچ سودی نخواهد داشت».
وی یادآور شد: «صادرکنندگان طی سال‌های گذشته بازار پسته را در دنیا حفظ کردند و با تلاش خود سبب رونق صنعت پسته شدند. پسته در حال حاضر پس از نفت بیشترین درآمد ارزی را دارد و یک محصول استراتژیک است اما در شرایط فعلی کسی حاضر به خرید پسته از کشاورزان نیست زیرا صادرکنندگان هیچ رغبتی برای صادرات ندارند. کسی که برای رشد این صنعت تلاش کرده الان نمی‌تواند ریسک کند و میلیاردها تومان سرمایه‌ی خود را هزینه کند و بعد به دنبال دریافت سود پایین خود با وجود بروکراسی‌های متعدد باشد».
سیفالدینی اضافه کرد: «مسئولان در این شرایط بحرانی تنها کاری که می‌توانند انجام دهند حذف تعهدات ارزی از محصولات کشاورزی است تا صادرات پسته آزاد باشد و اعلام کنند صادرکنندگان می‌توانند از طریق صرافی‌هایی که معرفی می‌شود ارز را وارد کشور کنند. این حمایت از صادرکنندگان در واقع حمایت از تولید و کشاورز است».
وی بیان کرد: «با توجه به برداشت محصول سال جدید ظرف چند ماه آینده و پسته‌های باقیمانده از سال گذشته، اگر حمایتی از سوی اقتصاددانان و دولت برای صادرات این محصول نشود چوبش را کشاورز می‌خورد که در انتهای خط قرار دارد».
دبیر خانه کشاورز استان کرمان افزود: «تولیدکننده با هزاران مشقت پسته را تولید می‌کند و باید نهاده‌های کشاورزی را با دلار آزاد خرید کند. هزینه‌های تولید بسیار افزایش یافته و با این افزایش قیمت، اصلا تولید مقرون به صرفه نیست».
وی با اشاره به نام‌گذاری سال جدید با نام «سال جهش تولید» از سوی رهبر انقلاب و لزوم همکاری همه‌جانبه برای تحقق این شعار، خاطرنشان کرد: «صنعتی که با تلاش و مشقت زیاد به این سطح رسیده با ادامه‌ی این روند طی سال‌های آینده نابود خواهد شد. باید از سوی دولت، مجلس و بانک مرکزی، یک فکر جهادی اندیشیده شود و تصمیم‌گیری کلی درباره‌ی این صنعت انجام شود».
سیفالدینی گفت: «مسئولین باید در این شرایط تعهدات ارزی را از محصولات کشاورزی خصوصا این محصول استراژیک برداشته و با حمایت از صادرکنندگان، راه صادرات این محصول را هموار کنند تا به تولید نیز کمک شود، در غیر این‌صورت تولیدکنندگان نابود خواهند شد».