رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه به علت توسعه ناپایدار و بدون برنامه‌ریزی حتی در گیلان و مازندران هم با خطر کمبود آب مواجه شده ایم و اگر وضع به همین روال پیش رود تمدن کشور درمعرض تهدید است، گفت: برای ٧٠ درصد جمعیت ایران سرانه آب به یک سوم یعنی ٧٠٠ متر مکعب رسیده و این یعنی اینکه کشور وارد مرحله ورشکستگی آب شده است.
دکتر عیسی کلانتری دیروز در نشست خبری به مناسبت روز محیط زیست، درباره وضع بحرانی آب در کشور اظهار داشت: آب مهمترین دغدغه کشور است و ما به منابع آب ایران ظلم کرده‌ایم. در سال ۱۳۶۷ حدود ۱۳۲ میلیارد مترمکعب آب تجدیدپذیر داشتیم اما این رقم طی چند سال اخیر به کمتر از ۹۰ میلیارد مترمکعب و امسال به ٨٠ میلیارد متر مکعب رسیده است.
به گفته وی، اکنون سرانه آب تجدیدپذیر در ایران برای هر نفر کمتر از ۱۰۰۰ مترمکعب و برای ۷۰ درصد‌جمعیت کشور زیر ۷۰۰ متر مکعب است از این‌رو ایران در مرحله ورشکستگی آبی قرار دارد.
کلانتری با بیان اینکه اکنون آب بزرگترین معضل کشور و سرمایه آب و خاک ایران درحال هدررفت است، گفت: محیط زیست ما امروزه با کمبود آب تهدید می‌شود و آب یکی از معضلات اصلی کشور شده است.
وی با انتقاد از اینکه سیاست‌های کلان در کشور بدون توجه به محدودیت‌های آبی تدوین می‌شود، خاطرنشان کرد: وقتی می‌گوییم که در تولید باید ۹۵ درصد به خودکفایی برسیم یعنی باید دو برابر ظرفیت موجود از منابع آبی استفاده کنیم. در این شرایط اگر برای محیط زیست نجنگیم، محیط زیست از بین خواهد رفت.
کلانتری ادامه داد: عده‌ای اصرار دارند در تولیدات کشاورزی و گندم به خودکفایی برسیم ،این درحالی است که سرانه آب در کشور به زیر ۱۰۰۰ متر مکعب در سال رسیده است و با این مقدار فقط می‌شود ۷۰۰ کیلوگرم گندم تولید کرد.
مصرف ۱۰۰ درصد منابع آبی تجدیدپذیرمعاون رئیس جمهوری با اشاره به اینکه در کشور بیشتر از ۱۰۰ درصد منابع آبی تجدیدپذیر را استفاده کرده‌ایم، اظهار داشت: استاندارد این رقم ۴۰ درصد است. در چنین شرایطی نه فقط منابع آبی ایران را از دست می‌دهیم بلکه با پدیده شور شدن خاک و فرسایش خاک هم مواجه خواهیم شد.
معاون رئیس جمهوری تاکید کرد: سالانه ۲ میلیارد تن فرسایش خاک در کشور داریم که ۶۰ درصد آن قابل پیشگیری است. هر هکتار حدود ۴۰۰۰ تن خاک دارد که با این حساب سالانه به علت فرسایش حدود ٣٠٠ هزار تن خاک را از دست می دهیم.
این میزان حجمی است که می توان جلو آن را گرفت که این نشانه کم توجهی به مسائل زیربنایی محیط زیست است. همچنین سالانه ۱۰ هزار هکتار از مزارع و باغات براثر شوری آب لم‌یزرع می‌شوند.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با بیان این مطلب که اگر سرمایه کم داشته باشیم، می توانیم به زندگی ادامه دهیم اما اگر سرمایه آب کم داشته باشیم زندگی بسیار دشوار می‌شودگفت: سرمایه های آب و خاک دارد به غارت می رود و محیط‌زیست برای زنده ماندن به آب نیاز دارد. اکنون تخلف چند شکارچی غیرمجاز یا قاچاقچی تهدید سنگین به حساب نمی آیند بلکه محیط زیست دارد با کمبود آب تهدید می شود.
معاون رئیس جمهوری تصریح کرد: واقعیت آب در کشور اسفناک‌تر از چیزی است که مسئولان آب می‌گویند.گلایه من از وزارت نیرو این است که حقابه‌ای را که خودشان تائید کرده‌اند راهم پرداخت نمی‌کنند.کلانتری در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این نکته که تا چند سال پیش اوزون جزو شاخص‌های آلوده کننده محسوب نمی‌شد، بنابراین اندازه گیری هم برای آن صورت نمی گرفت، گفت: از این رو فکر می کردیم که هوا در خرداد و تیر سالم است اما از زمانی که واحدهای اندازه گیری جدید آمد و سازمان هم آنها را جزو اندازه‌گیری‌ها محسوب کرد، اکنون به این نتیجه رسیدیم که خرداد و تیر هم هوای چندان سالمی نداریم و آلاینده اوزون در آن بالاست.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه اکنون روزانه ۱۲۰ میلیون لیتر سوخت استاندارد در کشور تولید می‌شود و دیگر سوختی کمتر از استاندارد یورو ۴ نداریم، تصریح کرد: اما صنعت خودرو مانند صنعت سوخت پیشرفت نکرد. بر اساس قانون هوای پاک از اول امسال موتور یورو ۵ به پایین نباید داشته باشیم و اول سال آینده هم باید خودروها با استاندارد یورو ۶ تولید شوند. البته وزارت صنعت به دستگاه‌های مرتبط نامه نوشته که توان تولید یورو ۴ را ندارد.
معاون رئیس جمهوری با بیان اینکه در دو سال اخیر به هیچ صنعت آب‌بری مجوز نداده‌ایم، گفت: تمامی صنایع فولاد و پتروشیمی باید کنار سواحل استقرار یابند. این اتفاق باید ۴۰ سال پیش در کشور رخ می‌داد. به‌عنوان مثال زاینده‌رود در زمان شاه عباس صفوی ۷۰۰ میلیون مترمکعب آب داشت. اکنون این رقم به یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون متر مکعب رسیده است. با این وجود زاینده‌رود و تالاب گاوخونی خشک هستند .کلانتری با اشاره به اینکه علت این موضوع استقرار اشتباه صنایع است، تصریح کرد: اگر به‌جای یک میلیارد، ۱۰ میلیارد آب به تالاب گاوخونی و زاینده‌رود برسد باز هم مشکل حل نخواهد شد. مشکل زاینده‌رود و گاوخونی باید با برنامه‌ریزی حل شود.
محیط بانان رنجر می شوند!
وی درباره شرایط کاری خطیر محیط بانان و مشکلات استفاده از اسلحه توسط آنان، با اشاره به اینکه توجه زیادی به شرایط کاری محیط بانان صورت گرفت، گفت: شرایط به گونه ای شده که کارشناسان سازمان نسبت به موقعیت محیط بانان حسادت می کنند. دریافتی محیط بانان در سه سال اخیر بیش از سه برابر شد است؛ سالانه حدود ۵۰ تا ۶۰ میلیارد تومان از بودجه ناچیز محیط زیست برای تجهیز محیط‌بانان هزینه می شود. همین امسال ۱۲۰۰ دستگاه موتورسیکلت مجهز خریداری شده و به هر پاسگاه دو موتور واگذار می شود.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: تجهیزات پیشرفته چون دوربین هم به تدریج به محیط بانان داده می شود. مشکل محیط بانان این بود که برای استفاده از اسلحه آموزش ندیده بودند. از بدو استخدام محیط بانان به پاسگاه ها فرستاده شده بودند. آموزش ضمن خدمت را در دستور کار قرار دادیم، در این دو سال بیش از ۱۴ هزار نفر روز محیط بانان آموزش دیدند.
کلانتری با بیان اینکه محیط‌بانان پیش از این بدون آموزش و اسلحه به‌دست در مناطق حساس مشغول فعالیت بودند، گفت: از این‌رو بخشی از گرفتاری‌های محیط‌بانان تقصیر ما بوده است. امسال ۶۰ میلیارد تومان تجهیزات جدید برای محیط‌بانان تهیه می شود. اگر برنامه تجهیز محیط‌بانان در دولت بعدی هم ادامه داشته باشد، طی دو سال آینده محیط بانان مانند رنجرهای کشورهای خارجی می شوند.
تولید به هر قیمت
کلانتری خاطرنشان کرد: در منطقه دریاچه ارومیه کشاورزان چغندر قند تولید کرده و با طی یک مسیر طولانی به کارخانه ها در خراسان می برند تا شکری به ارزش ۳۰ میلیون دلار تولید شود. این در حالی است که ۳۶ میلیون دلار هزینه سوخت انتقال این چغندر از آذربایجان به خراسان است و برای تولید آن هم ۱۵۰ میلیون مترمکعب آب مصرف می شود؛ در دنیا هیچ کس پیدا نمی شود
به این شکل تولید و منابع کشورش را هدر دهد.
۱۵۳ شهر تنش آبی دارند
در همین حال خبر دیگری حاکیست مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب کشور اظهار داشت: تنش کم آبی تابستان امسال به سخت ترین مرحله رسیده و وزارت نیرو برای تأمین آب بخش کشاورزی با مشکل جدی روبروست.
مهندس قاسم تقی زاده خامسی معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا در گفتگو با ایسنا با بیان اینکه ایران دچار یک تغییر اقلیم جدی شده است و آب و هوای آن «حدی» خواهد بود؛ بدین معنا که یا شاهد سال های خشک و بی آبی یا با سال های تر همراه با سیل های مخرب روبرو هستیم، اظهار داشت: متوسط بارندگی در ۵۲ سال گذشته ۲۵۰ میلی متر بوده که در مقایسه این عدد با جهان که حدود ۷۵۰ میلی متر است، باید گفت که میزان بارندگی در ایران یک سوم جهان تخمین زده می شود.
وی با اشاره به وضعیت مخازن آبی گفت: با توجه به اینکه دو سال پشت سر هم ترسالی را تجربه کردیم، وضعیت مخازن آبی نسبت به بارندگی ها بهتر است؛ به طوری که اگر در بارندگی ۵۰ درصد نسبت به گذشته عقب هستیم، در مخازن با ۲۸ درصد عقب ماندگی مواجه هستیم اما می توانیم به گونه ای مدیریت کنیم تا آب شرب مورد نیاز کشور را تامین کنیم.خامسی با تاکید بر اینکه تلاش ما این است که امسال جیره بنده آب نداشته باشیم ولی وضعیت بارندگی ها و ذخایر منابع آبی چندان مطلوب نیست، تصریح کرد: در حال حاضر حدود ۱۵۳ شهر دارای تنش آبی هستند و این بدین معنا نیست که در این شهرها آب قطع می شود و پیش بینی ما این است که اگر بیش از ظرفیت سامانه آب مصرف نشود، قطع آب نخواهیم داشت.
وی با بیان اینکه یکی از راه های مدیریت منابع آبی، تنظیم فشار آب است، گفت: در تهران کمترین کاهش فشار آب را داریم و تنها شهری که میزان بارندگی در آن مثبت بوده، تهران است. سدها وضعیت خوبی دارند و اگر در مناطقی مشکلی برای تامین آب به وجود آید به دلیل ایجاد مشکل در سامانه است و تهران قطعا مشکلی برای تامین آب نخواهد داشت.مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب با بیان اینکه در برخی استان ها مشکلاتی برای تامین آب وجود دارد که آن هم در طول ۱۵روز آینده برطرف خواهیم کرد، در مورد وضع منابع آبهای زیرزمینی در ایران گفت: منابع آبهای زیرزمینی بسیار افت کرده اما خوشبختانه در دو سال گذشته که ترسالی بود تا حدودی این کمبود جبران شد اما امیدواریم در سال های آینده که سال های خشکی پیش بینی شده، به آب های زیرزمینی فشار وارد نشود.
وی با بیان اینکه آب های زیرزمینی با ۵۰۰ میلیون متر مکعب کسری مواجه هستند و این کسری هم با روال فعلی بارش ها جبران نمی شود، در مورد علت حرکت لاک پشتی پیشرفت اجرای طرح آب شیرین کن در کشور اظهار داشت: در درجه اول باید گفت که میزان سرمایه گذاری در طرح ها کاهش یافته البته در طرح های آب شیرین کن طی سال های اخیر شاهد استقبال سرمایه گذاران بوده ایم، به طوری که در همین دولت در ۹۶ مورد آب شیرین کن سرمایه گذاری شده است و اتفاقا حرکت سریع و قابل توجه بوده است. اما هنوز نتوانسته ایم در این حوزه به نقطه مطلوب برسیم که یکی از دلایل عدم استقبال می تواند قیمت تمام شده آب در این بخش باشد. قیمت تمام شده آب در هر مترمکعب در بعضی نقاط با این روش حدود ۹۰۰۰ تومان است، در صورتی که در قبوض تنها ۴۰۰ تومان از مشترک اخذ می شود.
خامسی در ادامه ضمن اشاره به اینکه هم اکنون علاوه بر ۴۲۰ هزار چاه مجاز، ۳۲۰ هزار چاه غیر مجاز هم در کشور وجود دارد، در مورد اینکه آیا ایجاد یک وزارتخانه مختص آب می تواند به وضعیت موجود سامان بخشد، گفت: تغییر ساختار نیازمند بررسی های جدی است. نظر شخصی و کارشناسی من این است که اگر آب، محیط زیست و منابع طبیعی را در قالب یک سازمان زیر نظر رئیس جمهوری هدایت شود، می توانیم نتایج خوبی را بدست آوریم. البته معمولا انجام چنین کارهایی طولانی خواهد بود و نیازمند تدبیر و برنامه اساسی است.
وی با اشاره به آخرین وضعیت تاسیسات برق آبی ها در ایران گفت: هشت درصد تولید برق کشور توسط برق آبی ها صورت می گیرد و این میزان هم بیشتر در زمان پیک به داد صنعت برق می رسد. البته با توجه به پتانسیل سدهای موجود نمی توانیم تعداد سدهای برق آبی را اضافه کنیم اما سدهای بزرگ دیگری در حال احداث داریم که می توانیم نیروگاه های برق آبی را روی آن ها ایجاد کنیم.
معاون وزیر نیرو با بیان اینکه مطالعات جدیدی هم در حال انجام است تا برروی مسیر رودخانه های پر آب نیروگاه های کوچک تولید برق ایجاد کنیم، درباره طرح های انتقال آب از دریا اظهار داشت: وزارت نیرو در این کار مداخله نمی کند و تنها تخصیص آب در وظایف وزارت نیرو تعریف شده است؛ البته استانداران فراخوانی را منتشر کرده اند تا افرادی که تمایل دارند در این مناقصه شرکت کنند و پس از مطالعه، وزارت نیرو این مساله را تایید می کند. و طرح وارد مرحله اجرا می شود؛ همانند طرحی که اخیرا آب از خلیج فارس به سیرجان، کرمان و یزد منتقل شد.وی افزود: در حال حاضر برای سمنان، اصفهان، سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی، فارس مجوز صادر شده که باید اقدامات لازم برای آن انجام شود. همچنین برای ۱۷ استان مطالعات اجرای این طرح انجام شده است اما نکته مهم در اجرای این طرح ها این است که با توجه به قیمت بالای اجرای این پروژه ها، دولت قادر به خرید این آب نیست.خامسی با بیان اینکه این طرح بیشتر برای بخش صنعت مناسب است و کارایی چندانی در حوزه شرب ندارد، گفت: قیمت این آب گران است و اگر بخواهیم از این آب برای حل مشکل شرب استان هایی همچون سمنان و فلات مرکزی استفاده کنیم باید یک یارانه جدیدی به وجود آید که از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست.
مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب در پاسخ به اینکه آیا قطع آب مشترکان پر مصرف در دستور کار است، گفت: در حال حاضر چنین طرح و برنامه ای در دستور کار وزارت نیرو نیست ولی جرایم سنگینی برای مشترکان پر مصرف درنظر گرفته ایم و افزایش تعرفه ۱۶ درصدی برای آن ها لحاظ شده که عدد قابل توجهی است.
منبع: روزنامه اطلاعات