گرچه در شرایط کنونی عرصه وسیعی از دولت و به واقع تمام زوایا و بخش های آن توأم با تمام ساختار جامعه ، درگیر بلای ناخواسته ویروس کرونا هستند و درگیری ملی به وجود آمده است اما برنامه‌های راهبردی دیگری وجود دارد که غفلت از آن می تواند آسیب های جدی به منافع ملی وارد سازد که نباید از آنها غافل بود.
این مطالب مقدمه گفتگوی اختصاصی قاسم سالاری کشاورز سرشناس کرمانی با خبرنگار پایگاه خبری کشاورزی آینده جهان (کاج) است که نگران قیمت پایین گندم و مسائل حاشیه آن می باشد.
سالاری گفت: با نزدیک شدن به فصل برداشت گندم به ویژه در مناطق جنوبی با اقلیم گرم دولت در قالب سازمان برنامه باید در قیمت خرید تضمینی گندم تجدید نظر کند.
وی گفت: قیمت اعلام شده ۲۲۰۰ تومان برای هر کیلو گندم با توجه به نرخ رشد فزاینده تورم و افزایش هزینه های اقلام تاثیرگذار در قیمت تمام شده همخوانی ندارد.
سالاری گفت: اگرچه کاشت گندم در اغلب استانهای کشور انجام گرفته است و فقط ممکن است در بعضی مناطق سردسیر تعداد کمی از کشاورزان هنوز کشت نکرده باشند اما موضوع فقط سطح زیر کشت و بهره وری و میزان تولید نیست بلکه شرایطی پیش آمده است که در مرحله عرضه و بازرگانی ممکن است با مشکل مواجه شویم.
وی ادامه داد: پیش بینی تحقق سطح زیر کشت گندم طبق برنامه‌ریزی انجام گرفته است ولی به دلیل قیمت پایین اعلام شده این امکان وجود دارد که حجم گندم مورد نیاز برای خود اتکایی به دولت فروخته نشود و موضوع نشت آن به مرغداریها، گاوداریها یا قاچاق آن قوت بگیرد .
وی یادآور شد: از سوی دیگر شرایط حاصل شده امکان نقل و انتقال ارزبرای واردات گندم را محدود و در مواردی غیر ممکن ساخته است از این گذشته دولت به دلیل کاهش میزان فروش نفت با محدودیت ارزی مواجه است؛ در چنین شرایطی چه دلیلی وجود دارد که کشاورزان گندم کار را با پرداخت قیمت مناسب گندم برای تولید بیشتر در سال آینده و تحویل کامل گندم خود در فصل برداشت امسال تشویق نکرد.
سالاری گفت : این چه سیاستی است که سازمان برنامه اتخاذ کرده، اگر گندم با ارز نیمایی که اخیراً به ۱۴ هزار تومان رسید به واردات گندم اختصاص داده شود به رغم کاهش قیمت جهانی آن باز هم رقمی بیش از قیمت اعلام شده تضمینی خواهد شد وقتی تجربه سال‌های گذشته آشکار می سازد که خود اتکایی در گندم در داخل امکان پذیر است چرا جهت کلی سیاست های سازمان برنامه حمایت از گندم کاران نیست و بیشتر برای تامین کمبود گندم به هر دلیل که بحث آن طولانی است به واردات آن اتکا دارد.
سالاری افزود: کشور در شرایطی نیست که سیاست آزمون و خطا سرنوشت مسائل اساسی و محوری اقتصادی کشور را تعیین کند وی در پاسخ این سوال که افزایش قیمت تضمینی گندم در حجم حداقل ۱۰ تا ۱۲ میلیون تن تورم‌زاست و دولت به همین دلیل با احتیاط عمل می کند گفت: طبعا این درست نیست که دولت بهای ارزانی نان را از جیب کشاورزان تامین کند سیاست ضد تورمی و مقابله با تورم از مقطع تولید شروع نمی شود دولت می‌تواند مابه التفاوت ارز ۴۲۰۰ تومانی یا نرخ نیمایی را به فرض اینکه به راحتی بتواند گندم وارد کند برای نانوایی های “سهمیه پز” و برای حمایت از مصرف کنندگان اختصاص دهد.
سالاری کشاورز کرمانی گفت: سیاست متکی به واردات در مورد کالاهایی که امکان تولید آنها در داخل وجود دارد به تولید داخل و رونق آن آسیب می رساند در عین حال برای تامین امنیت غذایی که در تمام کشورهای دنیا حتی جوامع آزاد با بازرگانی جهانی عمدتاً متکی به تولید داخل است مخاطره ایجاد می کند.
سالاری در پاسخ به این سوال که در رابطه با محدودیت منابع آب و واردات آب مجازی چه باید کرد، پاسخ داد: اینجانب به محدودیت منابع آب و کاهش مصرف آن و حفظ ذخایر زمینی برای نسل‌های آینده باور دارم ولی گندم یک کالای راهبردی است و رابطه مستقیم با امنیت غذایی دارد منابع آب های زیرزمینی و کاهش مصرف آن را باید در عرصه تغییر رویکرد کشت صیفی و سبزی از فضای مزرعه به کشت گلخانه‌ای جستجو کرد که خوشبختانه وزارتخانه به دنبال این رویکرد است.
باید منابع ارزی که برای واردات مصرف می شود در قالب سیاستگذاری و برنامه ریزی به این سمت برد؛ واردات بذور ، تکنولوژی و دانش فنی و به طور کلی زیرساخت ها در کشاورزی که موجب افزایش بهره وری می‌شود ولی محصول نهایی خیر.
سالاری گفت: گسترش فرهنگ استفاده از بذرها با بازدهی بالا و متناسب با شرایط اقلیمی از طریق رسانه های تخصصی و عمومی به ویژه پایگاه‌های خبری مجازی نیز یکی از راهکارهای افزایش بهره وری با کمترین میزان مصرف آب در عرصه کشاورزی کشور است.
از سالاری سوال می‌کنیم با این توصیف برای قیمت تضمینی گندم در سال زراعی 98-99 چه قیمتی را پیشنهاد می دهید گفت: قیمت را باید تشکل‌های مرتبط با کشاورزی و گندم و نمایندگان مجلس و کارشناسان مستقل غیر وابسته به دولت اعلام و برای تحقق آن پیگیری کنند اما با توجه به نرخ تورم قابل پیش بینی برای سال ۹۹ حداقل قیمت باید ۲۹۰۰ تا ۳۰۰۰ تومان برای هر کیلو باشد.
سالاری افزود: البته معاونت زراعت و مسئول طرح محوری گندم هم باید به دور از محافظه‌کاری های متداول و با دلایل کارشناسی با سماجت و جدیت موضوع را در سازمان برنامه دنبال کند و مصرانه خواستار تغییر قیمت شود؛ با نامه نگاری های متداول اداری این اتفاق رخ نمی دهد در عین حال باید رسانه ها را برای دستیابی به یک نرخ منطقی به میدان آورد.
سالاری در مورد قرار دادی کردن خرید گندم توسط شرکت های تولید کننده فرآورده های گندم و صنایع تبدیلی و تکمیلی گفت: قراردادی کردن کشاورزی راهبردی سازنده و تحولساز است اما در مورد گندم دامنه محدود است شاید بتوان با انعقاد قرارداد با شرکت‌های تولید کننده ماکارونی در رابطه با گندم دوروم به موفقیت هایی رسید اما به دلیل نقدینگی کم کشاورزان کوچک و متوسط عرصه خرید گندم به دست واسطه ها می‌افتد و کنترل خرید از دست دولت خارج می شود و ذخایر استراتژیک گندم که جزء وظایف حاکمیتی است با کاهش و چه بسا با مشکل مواجه می شود.
سالاری گفت: گندم موتور کشاورزی کشور است و موضوع خرید تضمینی آن را نباید در قالب یک معامله هزینه و فایده دید. خرید تضمینی گندم کشاورزان خرده پا را در روستاها نگه میدارد و دولت را با چالش شدید و غیرقابل کنترل مهاجرت و حاشیه نشینی در شهرهای بزرگ که انواع و اقسام معضلات را در پی دارد کمتر مواجه می‌سازد یعنی با همان رقم ناچیز پول گندم که بتواند کارش را ادامه بدهد زندگی خود را اداره کند کشاورز و خانواده‌اش را در روستا نگه میدارد پس کارشناسان پشت میز نشین سازمان برنامه با حساب کتاب های دو دو تا چهار تا موضوع قیمت خرید تضمینی گندم را بررسی و بر اساس آن و با این روش اتخاذ تصمیم نکنند حرف ما کشاورزان غیر سیاسی را هم گوش دهند.
منبع: کشاورزی آینده جهان (کاج)