پس از برگشت خوردن محموله صادراتی فلفل دلمه‌ای از کشور روسیه، خبرهایی مبنی بر برگشت خوردن محموله کیوی صادراتی به هند به‌دلیل باقی ماندن برخی سموم و آفات روی این محصولات صادراتی منتشر شد. اگرچه متولیان بخش قرنطینه و سازمان حفظ نباتات کشور با رد این ادعاها از رایزنی با کشورهای هدف صادراتی برای رفع مشکلات مذکور خبر دارند. آنها تأکید کردند که تغییری در نوع و کیفیت سموم یا فرایند تولید محصولات گلخانه‌ای و باغی کشورمان ایجاد نشده تا مستمسکی برای برگشت خوردن این اقلام از بازارهای صادراتی باشد بلکه به روز نشدن نظام استاندارد سموم محصولات کشاورزی وارداتی در برخی کشورها موجب ایجاد چنین مشکلاتی شده است. این در حالی است که تازه‌ترین خبرها از برگشت خوردن محموله 3هزار و 500تنی سیب زمینی ایرانی از ازبکستان حکایت دارد و پیش از آن نیز محموله سیب زمینی صادراتی از ترکمنستان برگشت داده شده است. با عنایت‌الله بیابانی، نایب‌رئیس خانه کشاورز در مورد آخرین وضعیت تولید و علت مرجوع شدن برخی محصولات کشاورزی صادراتی گفت‌وگو کرده‌ایم.
با توجه به کم آبی وضعیت امسال تولید محصولات سیب و مرکبات چگونه است؟
با وجود کم آبی و افزایش هزینه تمام‌شده تولید، وضعیت کنونی تولید محصولات زراعی و باغی به‌علت موقعیت خوبی که تولید‌کنندگان در گذشته داشته‌اند، بسیار عالی است. اکنون بهترین سیب درختی در استان‌های آذربایجان شرقی و غربی، سمیرم و دماوند تولید می‌شود اما با وجود تنگناهای کشاورزان برای تداوم تولید باید در زمینه بازرگانی داخلی و خارجی محصولات، اقداماتی صورت می‌گرفت که هنوز اجرایی نشده است. به‌طور مثال در مورد مرکبات و کیوی به‌دلیل گرانی کارگر و قیمت بالای جعبه برای برداشت محصول و هزینه بالای حمل‌ونقل مشکلات زیادی برای تولید‌کنندگان ایجاد شده است. در مورد سایر مرکبات مانند پرتقال نیز رشد دلال‌بازی موجب شده پرتقالی راکه در برخی خرده‌فروشی‌های سطح شهر تا کیلویی 30هزار تومان و در میادین حدود 15تا 20هزار تومان عرضه می‌شود، باغداران به دلیل هزینه‌های تولید قادر به برداشت آن از باغات نباشند و همانند گذشته تولید محصولات کشاوزی درگیر مشکلات دلالی شده است. با وجود این، امسال حداقل 2میلیون و 500هزار تن مرکبات فقط در استان مازندران برداشت می‌شود و میزان تولید سیب در کشورمان نیز بیش از 4میلیون تن خواهد بود.
علت اصلی مباحث مطرح در مورد برگشت خوردن برخی محصولات کشاورزی از بازارهای هدف صادراتی چیست؟
واقعیت آن است که کشاورزان با وجود رشد هزینه تمام‌شده تولید، ناچار هستند تا محصولاتشان را به کمتر از ارزش واقعی عرضه کنند و وقتی میوه به میادین و میوه‌فروشی‌ها می‌رسد، قیمت آن تا چند برابر افزایش قیمت می‌یابد. بر این اساس باید مدیریت تولید و توزیع میوه و مرکبات شکل گیرد تا نهاده‌ها به قیمت مناسب به‌دست کشاورزان برسد و از تولید محصولات بی‌کیفیت و برگشت خوردن آن از بازارهای صادراتی جلوگیری شود. برآوردها نشان می‌دهد که در مورد کیوی که برداشت آن از 25آبان‌ماه امسال آغاز شده شاهد رشد 50هزارتنی تولید خواهیم بود و میزان تولید این محصول که در سال گذشته 350هزار تن بود به 400هزار تن افزایش می‌یابد. اما در شرایطی که طی سال گذشته بیشتر کیوی تولیدی ایران به ترکیه و کشورهای اروپایی و از طریق روسیه به کشورهای اروپایی صادر شد، امسال شاهد برگشت خوردن محموله کیوی صادراتی ایران به بهانه واهی باقی ماندن سموم یا آفات روی این محصول از هند هستیم.
علت اصلی برگشت محموله کیوی ایرانی از هند چیست؟
در سال گذشته حتی در توان هندی‌ها نبود تا کیوی ایرانی را بخرند و این محصول به کشورهای اروپایی و عربی صادر می‌شد و فقط برخی کیوی‌های دست دوم صادراتی ایران از طریق امارات به هند می‌رفت اما امسال متأسفانه هندی‌ها کیوی‌های ایرانی را برگشت زدند که باید در وزارت جهادکشاورزی و معاونت باغبانی بررسی شود تا ببینیم انگیزه اصلی برگشت خوردن محصولات کشاورزی صادراتی چیست. رشد هزینه تولید و برگشت خوردن محصولات کشاورزی فشار مضاعفی را بر مصرف‌کنندگان و کشاورزان وارد کرده است. به طور مثال امسال قیمت گوجه فرنگی در شرایطی افزایش یافته است که قبلا با دپو و از بین رفتن این محصول در مراکز تولید مواجه بودیم. این در حالی است که به‌دلیل کم‌آبی، تولید محصولات جالیزی و سبزی و صیفی بسیار هزینه‌بر بوده و باید ارزش واقعی محصولات کشاورزی ایران در بازارهای جهانی حفظ شود. علت برگشت خوردن کیوی صادراتی ایران به هند، در حالی باقی ماندن سموم یا برخی آفات اعلام شده که اصلا کیوی ایرانی سمپاشی نمی‌شود. علت واقعی این اقدام هندی‌ها هنوز به درستی مشخص نیست اما به‌نظر می‌رسد برای مقابله با این اقدامات، باید در سیاست‌های تولید و صادرات بخش کشاورزی بازنگری شود.
علت برگشت خوردن محموله سیب زمینی صادراتی ایران از ازبکستان و ترکمنستان چیست؟
در مورد سیب زمینی قبلا بهانه‌هایی مانند افزایش نیترات و تأثیر آن در درشت شدن سیب زمینی تولیدی کشورمان اعلام می‌شد که این بهانه‌ها از بین رفته و برخی بهانه‌تراشی‌های تازه را شاهد هستیم. برگشت خوردن محموله صادراتی سیب زمینی ایران به‌دلیل باقی ماندن سموم از برخی کشورها نیز در همین راستا صورت گرفته است. همچنین تأثیر استفاده از سم و کود بی‌کیفیت در تغییر شرایط و افت کیفیت تولید سیب زمینی و سایر محصولات کشاورزی نیز صحت ندارد و اغلب تولید‌کنندگان برای تولید محصولاتشان حتی از سموم چینی استفاده نمی‌کنند و تلاش می‌کنند تا از سموم و کود باکیفیت استفاده کنند.
یعنی استفاده از سموم بی‌کیفیت عامل افت کیفیت و برگشت این محصولات نبوده است؟
استفاده از سموم و کود با کیفیت از سال‌های گذشته در بخش تولید محصولات کشاورزی رایج بوده و به همین دلیل محصولات تولیدی ایرانی را روی درخت خریداری می‌کردند. در مورد شائبه‌هایی که اخیرا در مورد تأثیر استفاده از سموم بی‌کیفیت یا… در مرجوع شدن محصولات کشاورزی ایرانی مطرح شده نیز باید دستگاه‌های متولی مانند سازمان ملی استاندارد، سازمان حفظ نباتات، معاونت باغبانی وزارت جهادکشاورزی و… به وظایف خود در زمینه رصد و پایش کیفیت محصولات کشاورزی عمل و اعلام کنند که عامل برگشت خوردن محصولات زراعی و باغی کشورمان از برخی بازارهای هدف، مشکلاتی مانند استفاده از سموم و کود بی‌کیفیت یا باقی ماندن آثار آن در محصول نهایی بوده و یا اینکه برخی شیطنت‌های سیاسی عامل برگشت خوردن این محصولات و فشار بیشتر به کشاورزان و از دست رفتن بازارهای صادراتی این محصولات بوده است.
منبع: همشهری