مدیر عامل بنیاد ملی گندمکاران گفت: ما در حال حاضر بسیار بالاتر از میانگین دنیا گندم مصرف می کنیم. سرانه مصرف گندم در دنیا به ازای هر نفر 80 تا 85 کیلو است اما در ایران 165 کیلو است. این مصرف بسیار بالا است که 30 تا 35 درصد آن ضایعات است و دور ریز می شود.

 جدیدترین آمار منتشر شده از سوی سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد ( فائو )، نشان می‌ دهد ایران رتبه چهارم جهان در تولید هندوانه و رتبه دوازدهم در ‎تولید گندم را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که به ازای هر کیلو هندوانه 300 لیتر (یعنی 4 برابر گندم) آب مصرف می شود.

گندم از تولیدات استراتژیک و اساسی کشور است.خصوصا در زمانی که کارشناسان بین‌المللی هشدار داده اند که جنگ ‎روسیه و ‎اوکراین جهان را با کمبود شدید مواد غذایی و حتی قحطی مواجه خواهد ساخت. در این برهه حساس تولید هندوانه اولویت کشور است یا تولید گندم ؟ چرا میزان واردات گندم در سال گذشته به کشور با جهش 220 درصدی به بیش از 7 میلیون تن رسیده است؟ چرا تولید گندم سال گذشته در کشور با کاهش 20 درصدی رسیده است؟ آیا این که در این زمان گندم می تواند به یک بحران بزرگ در کشور تبدیل شود، توجه ویژه مسئولین را در حوزه تولید گندم نمی طلبد؟

در این خصوص گفتگوی رکنا با علی قلی ایمانی، مدیر عامل بنیاد ملی گندمکاران کشور را بخوانید:

علی قلی ایمانی درخصوص کمبود غلات در جهان به دلیل جنگ روسیه و اوکراین با بیان این که جهان با یک چالش بزرگ مواجه است، گفت: اوکراین و روسیه علاوه بر نیاز خود، حدود 30 درصد گندم جهان را تامین می کنند. در شرایط جنگ صادرات گندم از این کشورها با مشکل موجه شده است. از سوی دیگر کشت گندم نیز متوقف شده است. پس از جنگ نیز جهان درگیر مشکل کمبود گندم خواهد بود. کشاورزان و زیرساخت هایی که در دوران جنگ نابود می شوند، نیاز به بازسازی و احیا دارد و دو سال طول می کشد تا به چرخه تولید بازگردند.

لذا روز به روز قیمت گندم به دلیل افزایش تقاضا بالا می رود. کشورهای نیازمند به بازارهای جهانی هجمه وارد کرده و در حال خرید و ذخیره گندم هستند تا اگر چنانچه کاهشی در صادرات ایجاد شود، نان مردم دچار چالش نشود. کشوری مانند هند که در رده های نخست تولید و صادرات گندم جهان است، صادرات را محدود کرده است.

ذخایر استراتژیک کشور می تواند تا 7 ماه نیاز کشور را تامین کند

وی درخصوص وضعیت تولید گندم با تاکید بر این که افزایش تولید در کشور بستگی به خرید گندم توسط دولت دارد، گفت: ایران علاوه بر ذخایر استراتژیک که می تواند حدود 7 ماه نیاز کشور را تامین کند، امسال با افزایش میزان تولید گندم نسبت به سال گذشته از موجودی خوبی برخوردار است. در حال حاضر نسبت به تاریخ مشابه سال گذشته حدود 600 هزار تن خرید گندم گندمکاران توسط دولت بیشتر شده است و پیش بینی می شود تا مرز 10 میلیون تن تولید گندم پیش برویم.

49 درصد طلب گندمکاران پرداخت نشده است

ایمانی افزود: متاسفانه در پرداخت مطالبات گندمکاران اخلال ایجاد شده است. بیش از 24 هزار میلیارد تومان طلب گندم کاران است. از پنجم فروردین امسال که دولت گندم را از گندمکاران خریداری کرده است تا امروز 51 درصد این مبلغ پرداخت شده است و هنوز 49 درصد طلب گندمکاران باقی مانده است. این مساله تحویل گندم به دولت را دچار مشکل کرده است.

در استان هایی که برداشت آغاز شده است، دلال ها و واسطه ها به دلیل این که دولت پول ندارد و نمی تواند به موقع طلب گندمکاران را پرداخت کند، گندم را از کشاورزان خریداری می کنند. انتظار ما این است که در این شرایط حساس جهانی به دلیل کمبود گندم، دولت کمک کند، به کشاورزان انگیزه دهد و در پرداخت بهای گندم تسریع شود. کشاورزان گندم را به سیلوهای دولتی تحویل دهند. دولت هم اطمینان داشته باشد 5/5 تا 6 میلیون تن گندم مازاد مصرف کشاورزان را خریداری کند. زیرا معمولا 25 تا 30 درصد گندم تولیدی برای مصارف روستاها و ذخیره سازی نزد کشاورزان می ماند.

وی تاکید کرد: دولت باید نهایتا مطالبات گندمکاران را پس از یک هفته از خرید گندم، پرداخت کند. در بسیاری از استان های کشور پرداخت بهای گندم بر کشت بعدی تاثیرگذار است. کشاورز پس از این که پول خود را دریافت می کند، می تواند بذر سویا، کود، سم، بذر ذرت، بذر برنج و دیگر محصولات را خریداری کند.

با حمایت دولت و سیاست های وزارت جهادکشاورزی در بحث تامین نهاده ها و کشت قراردادی، امیدوار هستیم در سال زراعی سال 1401 – 1402 سال خوبی برای تولید گندم کشور باشد.

سال گذشته مجبور شدیم بیش از 7 میلیون تن گندم وارد کشور کنیم

مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران درخصوص وضعیت تولید گندم در سال گذشته اظهار داشت: سال گذشته در ابتدای فصل کشت گندم دولت ارز 4200 تومانی نهاده های تولید را حذف کرد و قیمت کود، سموم و … تا 6 برابر افزایش پیدا کرد. این قیمت ها از توان کشاورز خارج بود و نمی توانست نهاده تهیه کند و به زراعت برساند. از طرف دیگر به دلیل خشکسالی در بسیاری از مناطق کشور شرایط بارندگی خوبی نداشتیم. این دو عامل باعث شد که تولید گندم در سال زراعی گذشته کاهش پیدا کند و مجبور شدیم بیش از 7 میلیون تن گندم وارد کشور کنیم.

واردات گندم امسال نصف سال گذشته خواهد بود

وی درخصوص وضعیت تولید در سال جدید گفت: امسال در کشت قراردادی، نهاده ها را به صورت مدتی (نسیه) به کشاورزان تحویل داده و در زمان برداشت هزینه آن پرداخت می شود. همچنین 45 درصد قیمت کود را کاهش دادند و قیمت ها را متعادل کردند. شرایط بارندگی نیز در بسیاری از استان ها بهتر بوده است. عملکردها حاکی از آن است که امسال سال خوبی باشد.

برای مثال خوزستان که رتبه اول در تولید گندم کشور است، تقریبا یک میلیون و 350 هزار تن گندم تحویل داده است، اما سال گذشته خوزستان توانست یک میلیون و 60 هزار تن گندم تحویل دهد. کرمان، سیستان و بلوچستان هم شرایط خوبی دارند. امسال اگر این روند ادامه پیدا کند، می توانیم 50 درصد کمتر از سال گذشته واردات داشته باشیم و واردات ما نصف خواهد شد.

امسال پیش بینی می شود تولید گندم کشور به 10 میلیون تن برسد

ایمانی درخصوص میزان تولید گندم در سال زراعی جدید گفت: تا به امروز بیش از 2 میلیون تن گندم خریداری و به طور مستقیم وارد سیلوهای دولتی شده است. کشاورزان در مناطق گرم مشغول کشت گندم هستند و پس از آن به مناطق معتدل و سرد خواهند رسید. از 15 شهریور مشخص خواهد شد که میزان تولید گندم چقدر است و چقدر از این میزان را دولت خریداری خواهد کرد. پیش بینی می شود در سال زراعی جدید 10 میلیون تن تولید گندم داشته باشیم.

30 تا 35 درصد ضایعات گندم در کشور وجود دارد

وی درخصوص میزان بالای مصرف گندم در کشور گفت: مصرف گندم در کشور مطابق با استانداردهای جهانی باید 9 میلیون تن باشد، اما در بخش گندم از نان، آسیاب، حمل و نقل، سیلوداری، مزرعه و … ضایعات بسیار است. هم اکنون در کشور بین 30 تا 35 درصد ضایعات گندم وجود دارد. لذا با احتساب ضایعات گندم، مصرف کل کشور حدود 11 تا 11/5 میلیون تن است.

اگر مانع ضایعات شویم، می توانیم با تولید داخل نیاز کشور را تامین کنیم. دولت با آزادسازی قیمت آرد و پرداخت آن به مصرف کننده می تواند مصرف گندم را مدیریت کند و بدین ترتیب ضایعات کاهش می یابد. در این صورت چون واردکننده گندم محسوب می شویم، واردات بسیار کاهش پیدا می کند.

دولت از جیب کشاورز یارانه نان به مصرف کننده پرداخت می کرد

ایمانی ادامه داد: دولت پیش از این گندم را زیر قیمت از کشاورزان خریداری می کرد و از جیب کشاورز یارانه به مصرف کننده های نان پرداخت می کرد تا نان ارزان بخرند. این مساله اجحاف در حق کشاورزان بود. با آزادسازی قیمت، گندم به قیمت واقعی از کشاورز خریداری می شود و یارانه آن مستقیم به مصرف کننده پرداخت می شود.

لذا مردم برای خرید نان حق انتخاب دارند و نان با کیفیت خریداری می کنند. نانوا هم مجبور می شود نان خود را اصلاح کند و به دنبال آرد کیفی برود. بنابراین کارخانه دار و آسیابان به سمتی می روند که آرد کیفی تولید کنند.نانوا دیگر آرد کیلویی 16 هزار تومان را بسیار ارزان و کیلویی 800 تومان خریداری نمی کند، بلکه قرار است پس از پخت و فروش نان، یارانه آن را دریافت کند. پس نانوا و در پی آن آسیابان هم به دنبال آرد و گندم با کیفیت است. در آخر وقتی تولید برای کشاورز صرفه اقتصادی دارد، در کیفیت گندم، نحوه کوددهی، … تلاش می کند، تا بتواند گندم کیفی تحویل دهد.

سرانه مصرف گندم در کشور دو برابر جهان است / 35 درصد تولید گندم دور ریز می شود

مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران با بیان اینکه آزادسازی قیمت آرد به نفع مردم و منابع کشور است، افزود: این فرآیند اصلاح می شود و در نتیجه دیگر در حوزه نان ضایعات نخواهیم داشت. وقتی نان ضایعات نداشته باشد، مصرف گندم کاهش می یابد. ما در حال حاضر بسیار بالاتر از میانگین دنیا گندم مصرف می کنیم. سرانه مصرف گندم در دنیا به ازای هر نفر 80 تا 85 کیلو است اما در ایران 165 کیلو است. این مصرف بسیار بالا است که 30 تا 35 درصد آن ضایعات است و دور ریز می شود.

وی درخصوص قاچاق گندم و آرد گفت: نانوا کیسه آرد 40 کیلویی را 36 هزار تومان از دولت خریداری می کرد. هر کیسه با هزینه های جانبی (برق، آب، نمک، کارگر، بیمه، …) فقط 210 هزار تومان درآمد ناخالص داشت. بنابراین نانوا همان آرد را در بازار آزاد 400 هزار تومان می فروخت. هر نانوا در روز 8 کیسه سهمیه آرد داشت. برای مثال 3 کیسه آرد را در ساعات مشخص پخت می کرد، برای همین صف تشکیل می شد، و 5 کیسه دیگر را در بازار می فروخت. با فرآیند جدید دیگر این اتفاق رخ نمی دهد. چون قیمت آرد تک نرخی می شود. لذا مشکلات از این دست درون سیستم رخ می داد. نمی گویم قاچاق نیست. اما با درصد بسیار کمی در حاشیه مرز افغانستان، عراق، ترکیه و … انجام می شود که با روند جدید امیدوار هستیم منتفی شود.

در پی طرح جراحی اقتصادی دولت قیمت 4 قلم کالا را افزایش داده است و یارانه آن را به حساب مردم واریز کرده است. اما اثرات افزایش این کالاها در سایر حوزه ها مثل دستمزد و حمل و نقل و … تاثیر گذاشته است. دولت باید تدبیر کند که جلوی افزایش بی رویه قیمت ها گرفته شود و مردم بتوانند حداقل کالری مورد نیاز خود را دریافت کنند.

شعار خودکفایی در گندم به کجا رسید؟

ایمانی درخصوص خودکفایی در گندم گفت: در سال های 83 و 95 در گندم خودکفا شدیم و ثابت کردیم که امکان، قابلیت و پتانسیل لازم در کشور وجود دارد که علاوه بر نیاز داخل بتوانیم صادرات داشته باشیم. تولید گندم کشور در سال 95 به بیش از 14 میلیون تن رسید. سال 83 باتوجه به بیانات مقامات معظم رهبری در خودکفایی گندم، حمایت های لازم در زمینه قیمت، تامین نهاده، آموزش و مکانیزاسیون انجام شد.

در دولت نهم حمایت ها برداشته شد و تولید افول کرد. به رغم تورم بالای 25 درصد، دو سال متوالی قیمت هر کیلو گندم 205 تومان ثابت ماند و کشاورزان همیشه به تورم بدهکار بودند. سپس در دولت یازدهم با تاکید رهبری بر بحث خودکفایی در گندم، حمایت های لازم انجام شد. دولت نهاده ها را تامین و قیمت ها را واقعی کرد. به طوری که ایران که در سال 92 به میزان 7 میلیون تن گندم وارد کرد، در سال 95 علاوه بر این که واردات نداشتیم نیاز کل کشور را تامین کردیم و خودکفا شدیم. این شرایط 2 سال استمرار داشت تا اینکه دوباره چتر حمایتی را از سر کشاورز برداشته و به واردکننده تبدیل شدیم. اگر حمایت ها مستمر باشد و با تدبیر انجام شود، می توانیم به مرز خودکفایی برسیم.

نگویید گندم نکارید ، بگویید هندوانه نکارید

مدیر عامل بنیاد ملی گندمکاران کشور درخصوص مساله کم آبی و کاشت گندم در کشور، گفت: گندم یک کالای بسیار راهبردی و مهم است. هندوانه 4 برابر گندم آب مصرف می کند. این در حالی است که آب مصرفی برای تولید گندم اغلب از نزولات جوی تامین می شود. هم اکنون 4 میلیون هکتار گندم دیم در کشور وجود دارد که هیچ نیازی به آب های زیرزمینی و روان آب ها ندارند. بنابراین به جای این که بگوییم گندم کاشته نشود، باید بگوییم هندوانه کاشته نشود. هندوانه می کارند و به مرز عراق و دیگر کشورها صادر می کنند. در واقع آب کشور را صادر می کنیم. به ازای هر کیلو هندوانه 300 لیتر آب مصرف می کنیم. آن هم صرفا به دلیل منفعت طلبانی که وجود دارند و می خواهند دلار وارد کشور کنند و از منابع کشور سواستفاده می کنند.

وی در آخر درخصوص اهمیت نقش تولید گندم برای ایران، گفت: گندم یک کالای بسیار راهبردی و مهم است. اگر هندوانه چند روز مصرف نشود، اتفاقی رخ نمی دهد اما اگر گندم به دست مصرف کننده نرسد چه اتفاقی رخ می دهد؟ هر ایرانی حداقل 2 بار در روز به نانوایی مراجعه می کند. اما عدم مصرف هندوانه چالش و مشکلی ایجاد نمی کند.